جان هیک برای نجات از نسبی گرایی به معیارهای اخلاقی، تجربی، انسجام درونی و پراگماتیستی تمسک جسته است؛ هر چند با طرح همه این معیارها، در نهایت نتیجه می گیرد که ارزیابی و رتبه بندی سنت های بزرگ دینی جهان ناممکن است. ولی به هر حال، این معیارها را ذکر می کند که به نظر نگارنده، علاوه بر ناسازگاری معیارها با مبنای معرفت شناختی هیک؛ یعنی تفکیک نومن از فنومن، انسجام گرایی، پراگماتیسم، معیار اخلاقی و تجربه دینی، نمی توانند معیار صحیحی برای تشخیص شناخت حقیقی از غیر حقیقی باشند، زیرا انسجام گرایی بر نظام دروغین منسجم نیز انطباق دارد. فایده عملی هم اعم از حقانیت و بطلان ادعاهاست. توضیح این که اگر انسجام گرایی، معیار صدق باشد؛ دو نظام منسجم، ولی ناسازگار هم باید صادق تلقی گردند؛ در حالی که چنین فرضی به اجتماع نقیضین می انجامد.

ادامه...

هر چند ظهور جریان های فکری انحرافی، پدیده ی تازه ای نیست و تاریخ اسلامی از دهه ی آغازین خود و به دنبال فقدان رسول خدا (ص) تاکنون با آن دست به گریبان بوده است، اما احتمالاً می توان دو سده ی اخیر را دوران اوج گیری ظهور جریان های فکری انحرافی دانست؛ چرا که بروز تحولات بنیادین در ساختار حاکمیتی جهان اسلام پس از قدرت یافتن ترکان عثمانی و باز شدن پای استعمار غرب به کشورهای اسلامی از سده ی هجدهم میلادی با هدف سلطه بر منطقه و پاره ای عوامل سیاسی و اجتماعی دیگر، زمینه را برای اوج گیری این قبیل جریان ها در این برهه ی تاریخی، کاملاً فراهم ساخت.

ادامه...

در مقام توصیف، سنت گرایی در اند یشه اسلامی ، حاکی از موضعی نظری برای به فهم درآوردن حیات آدمی است. بر این اساس، حیات اجتماعی به لحاظ موجودیت خود، پیوند گسست ناپذیری با سنت دارد و بدون توجه به آن نمی توان فهم مناسبی از حیات اجتماعی فراهم آورد. اما در این سنت گرایی، علاوه بر جنبه توصیفی، جنبه ای تجویزی نیز وجود دارد. در مقام تجویز، سنت گرایی بیانگر آن است که برای تداوم مناسب حیات اجتماعی، باید ارتباط با گذشته را همواره حفظ و از آن تغذیه کرد. نتیجه سنت گرایی، احترام به دستاوردهای نسل های پیشین و بهره برداری از آن در هموار کردن راه آینده است.

ادامه...

گذشته از جنبه ابزاری طبیعت، نکته مهم این است که طبیعت محدود به جنبه ابزاری نیست بلکه جنبه ای نمادین نیز دارد. در دیدگاه اسلام، طبیعت و به ویژه زمین از یک حیث، چون مجموعه وسایل و امکاناتی برای زندگی آدمی است. از این جهت می توان گفت که طبیعت ارزش ابزاری دارد و اشیاء طبیعی به منزله وسایلی در اختیار آدمی یا هماهنگ با او و زندگی اوست.

ادامه...

در واقع باید اعتراف کرد اگر جامعه زنان را از حرکت های فرهنگی و اجتماعی حذف کنیم، چه بسا آن حرکت به نتیجه مطلوب و اهداف مورد نظر دست نیابد. از ابتدای شکل گیری آیین مقدس اسلامی شاهد حضور بی بدیل ارزشمند زنانی نمونه همچون حضرت خدیجه کبری(سلام الله علیها) در کنار رسول(صلی الله علیه و اله) بودیم، در آخر زمان و زمان ظهور ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیز شاهد یارانی از جنس زنان در کنار یاران امام زمان هستیم.

ادامه...

دین شناسی و دین پژوهی مطابق با رویکردها، نیازها و چالش های نوظهوری که در عصر مدرنیته ایجاد شده است، از جمله ضرورت های اساسی می باشد که این پژوهش، با تاکید بر ظرفیت های دین برای پاسخ گویی به نیازهای بشر، مسئله دین پژوهی را مورد واکاوی قرار می دهد.

ادامه...

دین مجموعه حقائق و ارزش هایی است که از طریق وحی یا الهام به ارمغان رسیده است ولی نکته مهمی که در این بین وجود دارد، نحوه تفسیر آموزه های دینی می باشد؛ بنابراین اصل دین به عنوان یک مقوله و امر ثابت تلقی می شود ولی دین پژوهی، امری متغیر می باشد که تحت تاثیر شرایط، زمان و مکان، تغییر می کند و دست خوش تحول می شود. این تغییرات گاهی مثبت بوده و به ارتقا اندیشه دینی کمک می کند و گاهی هم دین شناسی و دین پژوهی را با چالش هایی همراه کرده است که ضرورت واکاوی و تبیین آن را ایجاد می کند. این پژوهش، واکاوی برخی از آسیب ها و چالش های موجود در عرصه دین پژوهی را وجهه همت خود قرار می دهد.

ادامه...

امکان به کارگیری واژگان متفاوتی در علوم مختلف، متناسب با موضوع مورد مطالعه آنها فراهم می آید، زمینه استفاده از روش های مختلف تحقیق و مطالعه در آنها نیز هموار می شود. اگر بخواهیم به اقتضای هستی شناسی و معرفت شناسی اسلامی به مسئله تقسیم علوم بیندیشیم، به نظر می رسد با توجه به سطوح مختلف واقعیت می توان پاسخی متفاوت برای آن فراهم آورد. در بالاترین سطح یا فراگیرترین سطح واقعیت، کل هستی با همه موجودات آن، مخلوق خدا و آیت خدا محسوب می شوند. در این سطح، تفاوتی میان موجودات نیست؛ آنها همه واقعیتی آیه ای یا نمادین دارند، خواه محسوس باشند یا نامحسوس، دارای حیات باشند یا فاقد حیات و نظیر آن.

ادامه...

اگر حقیقت یکسانی برای معلوم ها در نظر گرفته شود، علم یگانه خواهد بود و اگر حقیقت های متفاوتی لحاظ گردد، می توان اقسامی برای علم قائل شد که تفاوت آنها حقیقی و نه اعتباری و قراردادی است. علم هنگامی که با نظر به معلوم، مورد توجه قرار می گیرد، از ثبات برخوردار است. به عبارت دیگر، هنگامی که علم به چیزی حاصل شد و به درستی واقعیت آن را آشکار کرد، کار معرفت در باب آن پایان گرفته است و از آن پس، تغییری در معرفت مذکور صورت نخواهد پذیرفت. و اگر گمان ناصوابی، علم انگاشته شده باشد و سپس اصلاح گردد، این به معنای تغییر در علم نخواهد بود زیرا در واقع، علمی حاصل نشده بود تا امکان تغییر فراهم آید

ادامه...

بهاری که هست

ادامه...