كوتاه سخن در این باب آنكه ایشان وقتی از بازگردانیدن خلق از كتاب و سنت عاجز ماندند، آن دو را به حیلت گری و زبان بازی های فریبنده تأویل كردند و با جدا كردن مقتضی هر لفظ از آن، برای باطل ساختن معانی شرع از این كار بهره گرفتند و تأویل هایی را كه آراستند برای تنفیذ پیروی ایشان و بیعت و دوستی با آنان است، چه اگر به نفی محض و تكذیب مجرد لب می گشودند نه تنها دوستدارانی نمی یافتند بلكه خود نخستین هدف ها و نخستین كشته شدگان بودند.
24 خرداد 1397
يكي از مهمترين وجوه مطالعه فلسفي، فلسفه تطبيقي يا همان تطبيق و مقايسه انديشه هاي فيلسوفان است كه بوسيله آن مي توان زواياي گوناگون انديشه هاي آنان را بدست آورد چرا كه فلسفه تطبيقي يكي از بهترين راههاي مشخص كردن و عيان كردن زواياي پنهان افكار فلسفي است و از طريق آن راه همدلي و همزباني ميان انديشه ها، جداي از تفاوتهاي جغرافيايي و غيره ميسر مي گردد. بنابرين, براي انجام اين امر ابتدا بايد از هر گونه پيشداوری و صدور احكام بدون محتوا خودداري كرد بلكه براي مطالعه تطبيقي دو انديشه، در درجه اول بايد آن دو نظام انديشه را مستقل دانست و ديگر اينكه در تطبيق دو فلسفه بايد هم وجوه اشتراك و هم وجوه اختلاف، استخراج و با هم مقايسه گردد. بنابرين مطالعه تطبيقي انديشه هاي فلسفي در درك ابعاد و نتايج ديدگاههاي فلسفي داراي اهميت خاصي است اهميت اين مسئله در روزگار كنوني از آنرو فزوني مي يابد كه انسان امروز بيشتر از انسان ديروز نيازمند گفتگو و تبادل افكار و همزباني است چرا كه براي بشر امروزي تداوم حيات فرهنگي و فكري در زندگي انزواگرايانه و انديشه جزمي بدون تعامل با انديشه هاي ديگر امكانپذير نيست از اينرو, فلسفه بمعناي تطبيق انديشه هاي نظري بنيادي بهترين امكان اين امر است.
ملاصدرا بعنوان بزرگترين فيلسوف جهان اسلام كه توانست جريانهاي اصلي انديشه اسلامي را در قالب حكمت متعاليه عرضه نمايد با گذشت حدود چهار قرن از زندگي او، هنوز انديشه هاي فلسفي اش نسبت به گسترش انديشه هاي فلسفي برخي فيلسوفان غربي كمتر شناخته شده است. اين كمبود حتي در جامعه علمي و فلسفي ايران كه مركز نشر فلسفه اسلامي است مشهود مي باشد، شايد بتوان يكي از علل آن را حاشيه نويسي زياد بر آراء ملاصدرا و غفلت از نگاه منتقدانه و عقلاني به انديشه هاي او دانست. در حاليکه دربارة فيلسوفان غرب وضعيت بگونه اي ديگر است. از سوي ديگر كاستي در معرفي انديشه هاي ملاصدرا به جهان غرب باعث غفلت نسبي از او در انديشه هاي فلسفي غربي شده است در حاليكه مسائل مهمي كه وي در فلسفه طرح كرده است چون اصالت وجود، تشكيك وجود، وحدت و كثرت، حركت جوهري، مسائل نفس و غيره مي تواند منشأ طرح مطالب جديد در انديشه غربي گردد. از اينرو توجه به آراء صدرالمتألهين، خصوصاً تطبيق آن با آراء فيلسوفان برجسته غربي اهميت زيادي دارد.
22 خرداد 1397
مروری بر فضایح الباطنیّة، مهم ترین كتاب وی در این زمینه
باب سوم یكی از باب های بسیار مهم كتاب و دارای دو فصل و عنوان آن چنین است: در درجات حیله های ایشان (كه در فصل نخست شرح داده می شود) و سبب فریفته شدن بدان ها، با آنكه فسادش آشكار است (فصل دوم).
21 خرداد 1397
بهتر است بی هیچ گونه گفت و گوی مقدماتی درباره ی زندگی و آثار حجةالاسلام امام ابوحامد محمد بن طوسی معروف به غزّالی به بحث درباره ی جدال وی با باطنیان و آثار او در این زمینه بپردازیم و از محیط تاریخی و سیاسی و اجتماعی و دینی زندگانی وی تنها بدان بخش ها اشاره كنیم كه با مسائل موردنظر ما در رابطه ی مستقیم است.
نخستین كسی كه گفت و گو در این باب را آغاز كرد، ایگناتس گلدزیهر دانشمند شرق شناس و اسلام شناس بزرگ مجارستانی است كه نخست بار به سال 1916 میلادی با یافتن نسخه ای خطی از فضایح الباطنیه غزّالی كه موزه ی بریتانیا چهار سال پیش از آن (1912) خریداری كرده بود، بخشی مهم از كتاب را انتشار داد و مقدمه ای مفید و ممتع بر آن افزود.
مقدمه ی گلدزیهر دارای دو بخش است: بخش نخست درباره ی تألیف كتاب و سوابق تألیف و تصنیف در این مسأله (رد بر اسماعیلیان) است. بخش دوم آن تحلیلی است از كل مضمون فضایح الباطنیه غزّالی.
وی در نخستین بخش مقدمه ی خویش از اندیشه ی «تقلید» در اسلام گفت و گو، و اشاره می كند كه همین اندیشه مركز اصلی حمله ی غزّالی به باطنیان قرار گرفته و از آن به نظریه ی »تعلیم گرفتن از امام معصوم» كه باطنیان بدان عقیده دارند گریز می زند و نه تنها تعلیم گرفتن از امام بلكه نظریه ی معصوم بودن امام و ضرورت آن را نیز مورد بحث قرار می دهد و ابطال می كند.
16 خرداد 1397