فلسفه
کلام
اخلاق
مهدويت

یک ضد روش مانیفستی برای اندیشۀ آهسته با این همه شتاب چه چیزهایی از دست خواهیم داد؟

گیگیلی شخصیتی عروسکی در مجموعۀ تلویزیونی کلاه قرمزی است. حضور گیگیلی معمولاً کوتاه، اما بسیار کوبنده و تأمل برانگیز است. از چهره و حرکاتش نشانه های نوعی خستگی مفرط و ابدی هویداست و هر پیشنهادی برای کار و جنب وجوش را رد می کند. گیگیلی و شخصیت های مشابهی مثل «بارتلبی محرر» بازنمای نوعی مقاومت آیینی در برابر فرهنگ امروز جهان هستند که سرعت، جنب وجوش و نتیجه را می پرستد و تعلل، بازی و آهستگی را نکوهش می کند. آیا می شود مانیسفتی برای آن ها نوشت؟

30 شهریور 1397

شهادت به شیوۀ فیلسوف آیا مرگ می تواند زندگی مان را از پوچی نجات دهد؟ وقتی به مرگ فکر می کنیم، تیشه به ریشۀ چیزهایی می زنیم که قرار نیست معنابخشِ زندگی هایمان باشند

مرگ واقعی ترین رخداد زندگی ماست: تجربۀ پایانی که مطمئن نیستیم بعد از آن چه بر سرمان می آید. این اتفاق ممکن است سرمنشأ پوچیِ وهم انگیزی باشد که سایه اش را بر کل عمر پهن می کند؛ اما شاید هم، سرچشمه ای شود برای هر معنای حقیقی ای که فرد تجربه می کند. این جدال فرساینده بر سر معنای زندگی، از دوران باستان، در قلب فلسفۀ غرب بوده است و کتابی تازه، دوباره آن را زنده کرده است.

28 شهریور 1397

به خدای فلسفه اعتقاد ندارم، اما دلم برایش تنگ می شود

افلاطون باور داشت آن که فلسفه می ورزد به خدا شبیه می شود. ارسطو نیز در پایان کتاب اخلاقش هدف آدمی را در «خدمت به خدا و تعمق در او» تعریف می کرد و اسپینوزا آن هدف را «عشق عقلانی به خدا» می دانست. از سوی دیگر، کانت نیز عقل را نقد می کرد تا جایی برای ایمان باز کند و هگل دین و فلسفه را کاملاً در یک خط سیر می دید. این ها بزرگ ترین متفکران تاریخ اند، پس چرا فیلسوفان بی دین ترین و سکولارترین انسان ها معرفی می شوند؟

8 شهریور 1397

معناي خارجيت معنا و موضوع له از نظر ميرزامهدي اصفهاني

شاخص ترين شاخه اي از علوم اسلامي كه به مسئله زبان شناسي، چيستي لفظ و معنا و پيوند ميان آنها به طور جدي پرداخته دانش اصول فقه است؛ بنابراين، بحث از زبان شناسي بر اساس نظريات متفكرين اسلامي نيازمند مراجعه به آراء نظريه پردازان اصول فقه است. ميرزا مهدي اصفهاني بنيان گذار مكتب معارف خراسان، و از شاگردان طراز اول ميرزاي نائيني، به سبب نگاه خاص خود در باب معرفت شناسي و هستي شناسي، حقيقت الفاظ را علامتيت و اشاره گري، و مدلول و معناي آن را نفس حقايق و نه صور ذهني آنها مي داند. نظريه او در بحث الفاظ از يك سو، در تقابل با زبان شناسي مبتني بر آموزه هاي حكمت متعاليه و نظريه هاي معرفت شناسي و هستي شناسي آن است ( چرا كه اساساً نظريات او در تقابل با مباني حكمت متعاليه است ) و از سوي ديگر، در تقابل با نظريات اصولي اي است كه بر انديشه ها و آموزه هاي حكمت متعاليه استوار شده اند. بنابراين، مي توان نقطه مقابل ميرزاي اصفهاني در بحث معنا و موضوع له را استادش - ميرزاي نائيني - دانست. او بنيان هاي جديدي در تبيين كلمات ائمه دين استخراج و تبيين كرده است كه مهم ترين آنها در بحث شناخت ( علم و عقل ) مي باشند. ميرزاي اصفهاني بر اساس نظام شناختي خود تحليل جديدي درباره وضع الفاظ براي خارج معنا بيان داشته است. كه اين مقاله در تلاش است تا گزارشي از مقدمات و اصول اين نظريه ارائه كند.

3 شهریور 1397

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

تعداد رکوردها : 250

عقلانيت و کرامت انسان

درفلسفه ملاصدرا و کانت، «عقل» عالي ترين قوه نفس و «معرفت عقلاني»بالاترين مرحله شناخت است. از نگاه هردو فيلسوف، عقلانيت يا خردورزي بنيادي ترين ويژگي انسان و مبناي کرامت ذاتي اوست؛ با اين تفاوت که ملاصدرا عقلانيت نظري ، وکانت عقلانيت عملي را معيار اصلي مي پندارند؛يعني از نظر ملاصدرا، شأن و کرامت انسان به چيزي است که مي داند، درحالي که از نظرکانت، شأن و کرامت انسان به چيزي است که مي خواهد. يکي از جلوه هاي عقلانيت درانديشه اين دو فيلسوف، خلاقيت يا همان آفرينشگري است. دو فيلسوف ياد شده خلاقيت را ، هم درحوزه نظري(در محدوده قوه خيال وعقل) وهم در حوزه عملي، مورد توجه قرار داده اند؛ با اين تفاوت که درحکمت صدرايي ، آفرينشگري انسان در ارتباط با ماوراي طبيعت و از راه اتحاد با عقل فعال صورت مي گيرد، در حالي که در فلسفه کانت، خلاقيت انسان در پيوندي عميق با استقلال و خود بنيادي اوست، منشأ و مبدأ متعالي ندارد، وصرفاً ريشه در انسانيت و استقلال اراده انسان دارد.

28 شهریور 1397

وحدت متعالی ادیان از دیدگاه سنت گرایان

وحدت متعالی ادیان، دیدگاهی است که سنت گرایان به مسأله تکثر ادیان دارند. نخستین بار شووان در کتاب وحدت متعالی ادیان، این دیدگاه را بسط داد؛ سپس دیگر سنت گرایان مباحثی را در این زمینه مطرح کردند. طبق این دیدگاه، ادیان دارای دو بعد باطنی و ظاهری اند. ادیان فقط در سطح باطنی وحدت دارند؛ اما در سطح ظاهری میان آن ها اختلاف است. حقایقی که در سطح ظاهری ادیان به چشم می خورد، نسبی و حقایق مربوط به سطح باطنی مطلقند. دیدگاه شووان با مشکلاتی مواجه می شود؛ مانند نسبیت گرایی، غیراستدلالی بودن و... . زبانی که شووان برای بیان دیدگاهش به کار می گیرد، دشوار است؛ بدین سبب نگارنده کوشیده است تا توصیفی از وحدت متعالی ادیان را پیش کشد و نقاط ضعف آن را بیان کند

8 شهریور 1397

حيات برزخي از منظر حکمت متعاليه، قرآن و سنت

بدن ابزاري براي نفس مجرد انساني است که به وسيله آن مي تواند استعدادهاي نهفته خود را متبلور و شکوفا سازد. نفس، پس از قطع علاقه از بدن، در وعائي ديگر به نام عالم «برزخ » يا عالم «مثال»، يا تعلق گرفتن به «قالب مثالي» يا «جسم برزخي»، به حيات خود ادامه مي دهد حياتي که همراه لذايذ يا رنج هاي ويژه اي است که نتيجه افکار، عقايد، اعمال، صفات و ملکات راسخ در نفوس در طول حيات دنيوي خواهد بود. اين نوشتار، ابتدا به اثبات برزخ، از منظر حکمت متعاليه، قرآن و سنت مي پردازد، سپس به برخي ويژگي هاي برزخ و برزخيان اشاره مي کند، و آن گاه ديدگاه برخي از فلاسفه را که معتقدند در برزخ، «تکاملي براي افراد وجود ندارد» به نقد کشيده است. نويسنده معتقد است فلسفه، هرگز نمي تواند مدعي شود که براي برزخيان ارتقاي درجه و تکامل يا سقوط بيشتر امکان ندارد، به علاوه اين ديدگاه نه تنها مخالف بسياري از روايات وارده در مورد عالم برزخ است که با ظاهر برخي از آيات شريفه قرآني نيز سازگاري ندارد.

3 شهریور 1397

بررسی شواهد نصب الهی امام با تکیه بر روایات کتاب کافی

در این مقاله شواهد روایی نصب الهی امام در مباحث مورد اتفاق امامیه - به ویژه با اشاره به روایات کتاب کافی کلینی به عنوان منبع اصلی اعتقادی و فکری شیعه - مورد بررسی قرار گرفته اند؛ به این صورت که ابتدا مفاهیم « امام»، « امامت» و « نصب» و پس از آن ویژگی های امام - که می تواند شاهد و نشانه ای برای انتصاب الهی وی باشد - بررسی شده اند. از مهم ترین ویژگی های امام می توان به عصمت، علم، افضیلت و افتراض طاعت اشاره نمود. در این مقاله شواهد به گونه ای ذکر شده اند که جایگاه الهی امام در اندیشه ی شیعه به صورت واضح تبیین و نشان داده شود که نگاه شیعیان به امام به عنوان حجت الهی و خلیفه ی خداوند به گونه ای است که نمی تواند حاصل انتخاب فرد توسط دیگران و یا اهل حل و عقد باشد. همچنین چنین جایگاهی نمی تواند حاصل سیر طبیعی پیشرفت معنوی بشر - که در نظریه ی علمای ابرار مطرح می شود - باشد.

31 مرداد 1397

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

تعداد رکوردها : 203

فلسفه عرفانی «مسافرت» از منظر قرآن

خدا در «قرآن» دستور مى دهد و مى فرماید: بگو بروید و در روى زمین سیر کنید. انواع موجودات زنده را ببینید، اقوام و جمعیت هاى گوناگون را با تمامی خصوصیات ظاهری و باطنی ملاحظه کنید، به عظمت خالقتان پی برده و از رفتارهای زشت گذشتگان درس و عبرت بگیرید. هنگامى که بار «سفر» می بندیم و شروع به سیر و سیاحت می کنیم و در برابر آثار گذشتگان قرار مى گیریم مثل این است که یک مرتبه آن همه آثار مخروبه و ویرانه ها، جان مى گیرند و استخوان هاى پوسیده، از زیر خاک زنده مى شوند، و جنب و جوشی را آغاز مى کنند تا پیام رسان حوادثی در طول تاریخ باشند که کمتر کتاب تاریخی توانایی حکایت از آن همه حادثه را داشته باشند. شاید رمز این مسئله، به حال و روز تماشای زنده از داستان خلقت که شامل «تدبر» و سرانجام «عبرت» است که همگی حاصل سیاحت نمودن و «مسافرت» است، و اثرى که این مطالعه در بیدارى روح و روان بشر دارد، با هیچ چیز دیگرى برابرى نمى کند. محصول مسافرت و «تدبر» در مشاهداتمان نشان مى دهد در برخی مکان هایی که رفتیم، حضرت حق دل ربایی می کرد که گویا بهشت از آسمان بر زمین نشسته و ما را به سوی خود و نعمت هایش می خواند؛ و از طرفی مکان هایی که برایمان دردناک هستند، مانند کاخ های سلاطین اموی در شام که راوی داستان های غم باری، مانند ورود اسیران کربلا و... است. روایت وجود افراد خودکامه اى مانند یزید و فراعنه زمان، که براى رسیدن به هوس هاى بسیار زودگذرشان و مدتی حکومت، حاضر بودند دستان خود و دامانشان را آلوده به هزاران هزار جنایت کنند!

8 شهریور 1397

چالش ها، موانع و راهکارهای اخلاق حرفه ای

سلام بر روي سه پايه استوار است («اعتقادات»، «احکام»، «اخلاق»). پيامبر اسلام (ص) رسالت خويش را تکميل مکارم اخلاقي مي داند. در فرهنگ ملي ما نيز گِل نبشته هاي بدست آمده از شهر سوخته و الواح قرائت شده از روزگار هخامنشيان، اخلاق حرفه اي را در مشاغل مختلف و بويژه بين المللي ترسيم مي نمايد. اخلاق حرفه اي يک پروژه نيست، بلکه يک پروسه است و فرايند سازي را طلب مي نمايد، نقطه آغازين آن بايد از دوران کودکي شروع و در دوران مدرسه و دانشگاه تکميل و مرحله پيشرفته آن با آموزش مديران، مربيان و بويژه کارآموزان سپري شود.

3 شهریور 1397

معنای اخلاق

واژه اخلاق بر وزن افعال، جمع خُلُق(بر وزن افق) یا خُلق( بر وزن قفل) می باشد که به معنای خلیقه یعنی طبیعت انسان یا به معنای سجیه و خوی، سیرت و باطن نیز آمده است. به عبارت دیگر، خُلُق را صورت باطن و تصویر درونی و صفات مخصوص آن دانسته اند که در برابر خَلق و شکل ظاهری انسان قرار دارد

28 اردیبهشت 1397

سعادت و شقاوت از منظر صدرالمتألهین

ملاصدرا در حکمت متعالیه افزون بر عقل از نقل نیز استفاده نموده و در مباحث فلسفی خود از آیات قرآن و روایات متأثر شده است. وی نیز مانند هر مسلمان دیگری بر این باور است که اسلام با منبع وحی راه و رسم سعادت انسان را تعیین می کند. بر همین مبنا، در بحث سعادت و شقاوت، باتوجه به آیات و روایات، سعادت انسان را در تکامل عقل نظری و شقاوت او را نقطه ی مقابل آن معرفی می کند.

27 دی 1396

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

تعداد رکوردها : 54

زمینه سازی ظهور؛ چیستی وچگونگی

از زمینه سازی ظهور، هم آمادگی برای ظهور را می توان اراده کرد وهم اقداماتی را که سبب تعجیل ظهور می گردد. بی شک رفتارهایی که تعجیل در ظهور را باعث می شود، به معنای تأثیرگذاری عملکرد انسان ها در تعجیل یا تأخیر ظهور است. این نوشتار، کوشیده تا با استناد به روایات، ثابت کند که زمینه سازی، به هر دو معنای آن درست ومستند به روایات است وعملکرد انسان ها، تأثیر مستقیمی در غیبت وظهور امام دارد. از سوی دیگر، کوشیده تا اثبات کند که میان رفتار مردم وغیبت وظهور امام به صورت کلی، رابطه علّی ومعلولی برقرار نیست؛ گرچه بی تردید، غیبت معلول سوءرفتار مردم است وبا تغییر مثبت در انسان ها، ظهور حتماً اتفاق خواهد افتاد. همچنین کوشیده تا این معنا را اثبات کند که زمینه سازی، وظیفه ای مستقل ومتفاوت با مسئولیت های معهود دینی نیست، بلکه انجام دادن همین مسئولیت های معهود دینی، ظرفیت همراهی با امام را در مردم ایجاد می کند وزمینه های ظهور را فراهم می سازد.

30 شهریور 1397

امام مهدی (علیه السلام) وتوبه پذیری

دو دسته حدیث به ظاهر متفاوت، در مورد مسئله توبه در عصر ظهور، وجود دارد. پاره ای از احادیث، دوران غیبت را عصر فرصت ها وظهور را زمان پایان یافتن فرصت ها معرفی کرده اند که با آمدنش مجال توبه وبازگشت از گم راهان ستانده می شود. اما تعداد دیگری از احادیث، عصر ظهور را دوران رشد وتربیت وزمان جبران ضعف های بشر می دانند. از این رو، در آن زمان باب توبه هم چنان باز وزمینه جبران کاستی ها فراهم است. برای جمع میان این دو دسته روایت، می توان دسته دوم را به زمان آغازین ظهور ناظر دانست که امام مهدی (علیه السلام) به هدایت وروشن گری خواهند پرداخت؛ دسته اول به زمانی اشاره دارد که آن حضرت پس از روشن گری، برای تصفیه جامعه بشری، دست به شمشیر می برند وقیام مسلحانه خود را آغاز می کنند. هم چنان که می توان موضوع دسته نخست را کسانی دانست که عالمانه وعامدانه حقایق را انکار می کنند وموضوع دستة دوم را کسانی که از سر جهل در ورطه گم راهی می افتند.اگر جمع یادشده پذیرفته نشود، ترجیح با دسته دوم روایات است؛ زیرا این دسته افزون بر این که با ضابطه کلی توبه پذیری در قرآن هم آهنگی دارد، از نظر کمیت واعتبار بسیار بیشتر از دسته نخست است

28 شهریور 1397

بعثت، غدیر و مهدویت نیم نگاهی به سه مؤلفه مبنایی انسجام اسلامی

در نوشتار حاضر، ابتدا رابطه بعثت و مهدویت و حکومت عدل جهانی امام عصر(عج) در ضمن آیه اظهار (هو الذی ارسل رسوله بالهدی...) بحث و بررسی شده و سپس حلقه اتصال (غدیر) میان بعثت و مهدویت و رابطه آن با بعثت و حکومت جهانی امام مهدی در ضمن آیات شریفه وعد (وعد الله الذین آمنوا منکم...) و اکمال (الیوم اکملت لکم دینکم...) پژوهیده شده است. با روشن شدن زوایای مختلف بحث، نقش حساس و رابطه منطقی بعثت، غدیر، مهدویت و حکومت جهانی تبیین شده است.

8 شهریور 1397

گونه شناسی مدعیان دروغین مهدویت

هرچند هنوز زوایا وابعاد بسیاری از پدیده مدعیان دروغین مهدویت ناگفته یا نامکشوف مانده، اما _ برخلاف گذشته _ اکنون داده های علمی درخور توجهی درباره این موضوع در دسترس است. گفتنی است مدعیان دروغین مهدویت با وجود همانندی وهمسویی بیشتر مصادیق آن در گستره تاریخ اسلام، در ذات خود یکی نیستند؛ بلکه به لحاظ ماهوی ونیز لحاظ جانبی، طیفی از ادعاهای متفاوت را تشکیل می دهند. این نوشتار خواهد کوشید ضمن ارائه تنوعات مدعیان دروغین، اصالت اندیشه مهدویت را در پرتو آن آشکار سازد. این مقاله، با روشی توصیفی _ تحلیلی می کوشد داده های لازم را از منابع گوناگون جمع آوری کند. نتایج به دست آمده از تحلیل وترکیب این داده ها نشان می دهد مدعیان دروغین مهدویت بسته به ملاحظاتی چند، به انواعی تقسیم می شوند که این ملاحظات عبارت اند از: نوع ادعا، ماهیت ادعا، مقطع تاریخی طرح ادعا، مذهب مدعی، سرانجام ادعا، شخص ادعاکننده ودامنه جغرافیایی یا جمعیتی ادعا. بی گمان موارد پیش رو، همه انواع موجود وصور محتمل در مدعیان دروغین نیست؛ بلکه با مطالعه وتأمل بیشتر در این موضوع وبا ملاحظات مختلف، می توان به تنوعات بیشتری دست یافت یا فرض های قابل مطالعه بیشتری در آن اندیشید.

3 شهریور 1397